Co to jest typografia i dlaczego ma znaczenie?

Co to jest typografia?

Typografia to sztuka układania liter i tekstu. Spotykasz się z nią codziennie. W książkach, na plakatach, w grach, reklamach

i mediach społecznościowych. Dobra typografia sprawia, że tekst jest czytelny i przyjemny w odbiorze.

Zła – powoduje chaos i trudność w czytaniu

Dzięki typografii możemy:

- sprawić, że tekst łatwo się czyta,

- podkreślić emocje (np. elegancja, energia, zabawa),

- przyciągnąć uwagę odbiorcy.

Ciekawostka

Niektóre fonty mają moc budowania atmosfery i podświadomego wpływania na odbiorcę.

Zgodnie z tym, co pokazały badania, odpowiednio dobrana czcionka w napisach początkowych lub końcowych

może już na samym starcie seansu ustawić widza w odpowiednim nastroju — niezależnie od fabuły.

Na przykład czcionka o ostrych, kanciastych kształtach może budzić poczucie zagrożenia, niepokoju lub nowoczesności,

a zaokrąglona i lekka – poczucie spokoju, humoru czy przyjazności. W ten sposób, typografia staje się niewidzialnym aktorem,

który, choć nie wypowiada ani słowa, nadaje całości ton i charakter.

To dowodzi, że znaczenie typografii wykracza daleko poza samą czytelność.

Wpływa na emocje, wrażenia estetyczne i postrzeganie całej marki,

czy jak w tym przypadku — całego dzieła filmowego.

Przykład:

Porównaj te dwa napisy:

• 
  

  „Szkoła” napisana klasycznym krojem Times New Roman wygląda poważnie.

  
  


• 
  

  „Szkoła” napisana Comic Sans wydaje się zabawna, mniej formalna.

  
  

  
  

Ten sam wyraz, a zupełnie inny efekt!

Zadanie praktyczne

Weź trzy różne napisy, które znajdziesz w swojej okolicy (np. szyld sklepu, nagłówek w gazecie, logo ulubionej aplikacji).

Odpowiedz na pytania:

1. Czy litery wyglądają poważnie, nowocześnie, a może zabawnie?

• 2. Dlaczego ktoś mógł wybrać akurat taki styl?

• 3. Czy pasuje do treści?

  
  

Dlaczego litery mają znaczenie?

Typografia nie jest tylko ozdobą. To sposób na przekazanie emocji i wizerunku. Litery pomagają w czytelności, sprawiają,

że treści łatwiej zapamiętać, a także budują nastrój. Firmy i marki bardzo świadomie dobierają fonty.

Coca-Cola używa tego samego charakterystycznego pisma od ponad 100 lat. Dzięki temu każdy,

kto widzi logo, natychmiast je rozpoznaje – nawet bez koloru czerwonego.

To, co wydaje się tylko małym znakiem, ma ogromny wpływ na to, jak postrzegamy tekst.

Nie chodzi tylko o to, żeby można go było przeczytać. Litery, a dokładniej ich krój,

styl i rozmieszczenie, niosą ze sobą dodatkowe informacje.

Kształt liter przekazuje emocje

Wyobraź sobie, że czytasz wiadomość. Zdarza się, że czyjeś pismo odręczne od razu mówi Ci,

czy ta osoba jest spokojna, nerwowa, a może artystyczna. Tak samo jest z fontami.

• Proste, minimalistyczne fonty kojarzą się z powagą, profesjonalizmem i nowoczesnością (jak w bankowości czy technologii).

  
  

• Fonty ozdobne i zakręcone mogą sugerować elegancję, tradycję lub artystyczny charakter (jak na zaproszeniach ślubnych).

  
  

• Fonty „odręczne” lub zaokrąglone budzą poczucie bliskości, zabawy i nieformalności (jak w reklamach dla dzieci).

  
  

Właśnie dlatego, kiedy widzisz font używany w filmach grozy, twoje serce

zaczyna bić szybciej jeszcze przed pierwszym ujęciem. A font w reklamie fast foodu natychmiast wywołuje skojarzenia z czymś beztroskim i przyjemnym.

Typografia buduje zaufanie

Zauważyłeś, że banki i poważne instytucje często używają podobnych, prostych fontów?

To nie przypadek. Ich wybór ma sprawić, że poczujesz się bezpiecznie, a marka będzie

wydawać się solidna i godna zaufania. Z kolei chaotyczny, trudny do odczytania tekst

może sprawiać wrażenie nieprofesjonalnego i zniechęcać.

Jaka jest różnica między fontem a krojem pisma?

Często używamy tych pojęć zamiennie, ale to nie to samo.

Krój pisma (typeface): to ogólny projekt liter. Przykładowo, Helvetica to krój pisma.

Charakteryzuje się brakiem szeryfów (czyli małych "nóżek" na końcach liter) i ma geometryczny, prosty kształt.

Font: to konkretny plik, w którym zapisane są znaki. Zawiera informacje o kroju pisma,

jego grubości, nachyleniu i rozmiarze. Na przykład, Helvetica Bold 12pt to font.

W uproszczeniu: krój pisma to rodzina, a font to jej poszczególny członek (np. wariant pogrubiony, pochylony, itp.).

Zadanie praktyczne

Pomyśl o swojej ulubionej stronie internetowej lub aplikacji.

1. 1. Jakie kroje pisma zostały tam użyte?

2. 2. Jakie emocje wywołują?

3. 3. Czy czujesz, że te fonty pasują do charakteru tej strony/aplikacji i jej przeznaczenia?

   
   

Krótka historia typografii

W XV wieku Johannes Gutenberg wynalazł druk i pierwsze metalowe czcionki.

To był ogromny przełom, bo książki stały się dostępne dla wielu ludzi.
W XX wieku pojawiły się nowoczesne fonty, takie jak Helvetica,

które do dziś są jednymi z najczęściej używanych.
Dziś każdy z nas ma dostęp do tysięcy darmowych

i płatnych fontów cyfrowych, które można zainstalować na komputerze czy telefonie.

Ciekawostki:

• Pochodzenie słowa "font": Słowo font pochodzi ze starofrancuskiego słowa fonte, które oznacza "odlew".

  Odnosi się to do procesu odlewania metalowych czcionek, którego używał Gutenberg.

  
  

• Jeden z najdroższych fontów: Jeden z najbardziej znanych i najdroższych fontów, Gotham,

  został zaprojektowany na zamówienie magazynu GQ na początku XXI wieku.

  
  

  Później stał się bardzo popularny i został użyty w kampanii prezydenckiej Baracka Obamy w 2008 roku.

  To pokazuje, jak dużą wartość może mieć dobrze zaprojektowany font.

  
  

• Baskerville's "czarne" pismo: John Baskerville, słynny brytyjski typograf z XVIII wieku, stworzył swój własny,

  przełomowy krój pisma. Jego pismo było tak czyste i ostre, że niektórzy ludzie na początku uważali,

  że jest tak "czarne i równe", że może być szkodliwe dla oczu.

  
  

  Dopiero po jakimś czasie jego elegancja została doceniona.

  
  

• Times New Roman i brytyjska gazeta: Krój pisma Times New Roman został zaprojektowany na zamówienie

  brytyjskiego dziennika The Times w 1931 roku. Celem było stworzenie fontu, który będzie bardzo czytelny,

  ale jednocześnie pozwoli zaoszczędzić miejsce w gazecie. Krój ten stał się tak uniwersalny,

  że do dziś jest jednym z najpopularniejszych na świecie.

  
  

Podstawowe pojęcia

Font – plik z literami, którego używasz w komputerze (np. Arial, Times New Roman).

Krój pisma – styl liter, np. Arial Bold i Arial Regular to ten sam krój, ale w różnych wersjach.

Czcionka – dawniej oznaczała metalowy klocek z literą w drukarni, dziś często mówi się tak o foncie.

Layout – układ tekstu i elementów graficznych na stronie, plakacie czy w prezentacji.

Zadanie podsumowujące

1. Analiza typograficzna

   Wybierz jeden dowolny, ale rozpoznawalny produkt (np. butelkę popularnego napoju, opakowanie czekolady, logo ulubionego serwisu streamingowego).

   
   

2. Odpowiedz na pytania:

   
   

   • 1. Jakiego kroju pisma użyto na opakowaniu/w logo? (np. czy jest to font z szeryfami, czy bez, czy jest ozdobny?)

   • 2. Jakie emocje próbuje wzbudzić ten font? (np. czy wygląda na nowoczesny, tradycyjny, zabawny, poważny?)

   • 3. Dlaczego Twoim zdaniem marka zdecydowała się na właśnie taki styl typografii? Czy pasuje on do produktu?

     
     

   • Jak wyglądałby ten sam produkt, gdyby użyto na nim całkowicie innego fontu?

     Zastanów się, czy zmieniłoby to Twoje postrzeganie marki.

     
     

Wskazówka: spróbuj wyobrazić sobie logo Coca-Coli napisane prostym, bezszeryfowym fontem, a logo banku -

ozdobnym, przypominającym pismo odręczne. Zauważ, jak ogromna jest różnica w odbiorze!